Birleşen Macaristan Muhalefeti Seçimi Kazanınca Tartışmalı Projeleri Durduracak – Atilla Yılmaz
2022’de yapılacak seçimler öncesi Macaristan’da ilginç gelişmeler yaşanıyor. Son olarak, Macar muhalefet bloğunun başbakan aday adayları, iktidara geldiklerinde Çin Üniversitesi Kampüsü ve Belgrad demiryolu projelerini durduracaklarına dair bildiri yayınladı.
2022 baharında yapılacak genel seçim öncesi Macaristan siyasetinde ciddi bir hareketlilik yaşanıyor. 2010 yılından beri iktidarda olan ve son yıllarda yurt içinde ve dışında artan şekilde otoriterleşme eleştirileri alan Orban başbakanlığındaki sağcı FIDESZ-KNDP ittifakıyla seçime blok olarak girme kararı alan muhalefet partileri arasında kıyasıya bir yarış bekleniyor. 2019 yılındaki yerel seçimlerde de ittifak kuran muhalefet bloğu son anketlerde iktidarın birkaç puan önünde gözüküyor. Macaristan’da 2012 yılında değiştirilen ve dar bölge uygulamasının öne çıktığı seçim sistemi, iktidar olabilmek için oyların bir adreste toplanmasını zorunlu kılıyor. Örneğin, 2018 yılındaki son genel seçimlerde FIDESZ-KNDP ittifakı yüzde 49 oyla 199 sandalyeli meclise 133 vekil gönderdi.
Seçim atmosferinin sardığı ülkede, geçtiğimiz haftalarda Meclis tarafından çalışma döneminin kapanışına birkaç gün kala bazı önemli düzenlemeler tüm tepki ve eleştirilere rağmen kabul edildi. Bunlardan en çok tepki göreni pedofiliye karşı hazırlanan yasa paketi oldu. Tepkinin nedeni, yasa paketine son anda eklenen ve 18 yaşından küçüklere bilgilendirme dahil her türlü LGBT içeriğin yasaklayan maddeler. Yasak doğrultusunda okullarda öğretmenler öğrencileriyle bu konu hakkında konuşamayacak, cinsellik eğitiminde cinsel yönelim çeşitliliğinden bahsedilmeyecek.
Bu yasağa tepki gösteren Macarlar; meclis, cumhurbaşkanlığı ve dünyanın çeşitli ülkelerindeki Macaristan elçilikleri önünde geniş katılımlı tepki eylemleri düzenledi. Muhalefet partileriyse iktidarın oyununa gelmek endişesiyle yasaya karşı güçlü ve ortak bir tepki vermekten kaçındı. Bununla birlikte, muhalefet bloğundan seçilmiş belediye başkanları çeşitli şekillerde tepkilere desteğini gösterdi. Bunlardan en ilginci, Budapeşte’nin önde gelen bölgelerinden Jozsefvaros’un ilçe belediyesinden geldi. Belediye, EURO 2020’de Macaristan takımına başarı dileyen “Haydi Macaristan” yazılı pankartla gökkuşağı bayraklı ve “Herkesin Belediyesi” sloganı içeren pankartı yan yana asarak facebook hesabından “Hayalimiz, yurtsever ve birbirine sevgi-saygı duyan bir Macaristan” notuyla paylaştı.
LGBT yasağının cumhurbaşkanı tarafından onaylandığı günlerde, muhalefet bloğundan iktidarın tartışmalı ve maliyetli projelerine dair önemli bir çıkış geldi. Muhalefetin başbakan aday adayları hükümetin Budapeşte’de Çin’le beraber kurmayı planladığı Fudan Üniversitesi kampüsü gibi projelere karşı ortak tavırlarını belirten bir bildiri yayımladı.
Muhalefet bloğunun başbakan aday adayları arasında olan Budapeşte Belediye Başkanı Gergely Karacsony’nin önerisiyle oluşturulan bildiriye göre tartışmalı projeler durdurulacak. Bildiriyi muhalefet bloğu içinde yer alan geniş bir siyasi yelpazeden tüm aday adayları imzaladı. Bu adaylar arasında sol liberal Demokratik Koalisyon’dan aynı zamanda Avrupa Parlamentosu başkan yardımcısı olan Klara Dobrev, son genel seçimde ikinci olan milliyetçi/merkez-sağ Jobbik’ten Peter Jakab ile liberal Momentum’un genç adayı Andras Fekete-Györ de var. Muhalefet bloğunun ortak adayı, yerel seçim dönemindeki uygulamaya benzer şekilde tüm halka açık bir önseçim süreciyle belirlenecek.
Tartışmalı Projeler Hangileri, Macaristan Muhalefeti Neden Karşı Çıkıyor?
Hükümetin Fudan Üniversitesi kampüsü projesi pek çok açıdan tepki çekiyor. Muhalefet, Çin’den borç alınarak inşa edilecek üniversitenin Macaristan’ın şu anki yıllık yüksek öğrenim bütçesini aşacak miktarlara mal olacağını, bunun da üniversite ücretlerine artış olarak yansıyacağı ifade ediyor. Ayrıca Çin kontrolündeki bir üniversitenin ajanlık faaliyetlerini kolaylaştıracağı da dile getiriliyor. İnşaatı yapacağı konuşulan Çin firmasının yolsuzluk ve yasadışı veri kullanımı iddialarıyla anılıyor olması da bir başka endişe konusu.
Bunların yanı sıra, muhalefet bloğundan seçilen Budapeşte Belediye Başkanı ile projenin yapılacağı Ferencvaros ilçe belediye başkanı Krisztina Baranyi projenin mekansal etkisi konusuna da dikkat çekiyor. Proje alanının aslında uzun süredir planlanmakta olan ve öğrencilere ucuz ve kaliteli barınma imkânı sağlaması amaçlanan öğrenci şehri planını tehlikeye attığına dikkat çeken belediye başkanları projenin halka sorulması çağrısı yapıyor. Ferencvaros belediye başkanı, Fudan kampüsü için düşünülen alana çıkan caddelere “Şehit Uygurlar” ve “Dalay Lama” gibi isimler vererek dikkat çekmişti.
Durdurulacağı açıklanan bir diğer proje ise Budapeşte-Belgrad demiryolu projesi. Sadece yük taşımaya yönelik planlanan bu projenin de Macaristan’dan çok Çin’e fayda sağlayacağı, Macaristan’ın yatırıma harcadığı para ölçüsünde bir geri dönüş alamayacağı dillendiriliyor.
