N!DA Vatandaş Hareketi Söğüdlü Köyündeki Protestoları İVME’ye Anlattı

Türkiye ve Azerbaycan’daki otoriter güçlerin birbirinin koruyucuları olduğunu unutamayız.

Son günlerde Azerbaycan’daki Gedebey Rayonu’na bağlı Söğüdlü köyünde doğanın tahribatına ve ranta karşı birleşen köy sakinleri ve onlara destek olan aktivistlere uygulanan polis şiddetine şahit oluyoruz. Önceliği doğa ve halk sağlığına değil, sermayeye veren bu anlayışa direnen ve mücadele gösteren N!DA Vatandaş Hareketi ile dayanışmak gerektiğinin altını çiziyor ve bu amaçla, İVME Hareketi olarak N!DA Vatandaş Hareketi ile yapmış olduğumuz röportajı sizlere sunuyoruz.

İVME Hareketi: Azerbaycan yaklaşık otuz yıldır Aliyev ailesi tarafından yönetiliyor. Bu otuz yıllık süreç dikkate alındığında inşa edilen ekonomik, sosyal ve siyasal yapıyı anlatabilir misiniz? N!DA Vatandaş Hareketi’nin ise Azerbaycan’da sosyal, siyasal ve ekonomik dönüşümü gerçekleştirmek için bir araya gelmiş ilerici insanlar tarafından kurulduğunu biliyoruz. Bu bağlamda bize N!DA Vatandaş Hareketi’nin mücadele alanından bahsedebilir misiniz?

N!DA Vatandaş Hareketi: Son 30 yılda Azerbaycan’da yönetici aile tüm sahaları kontrol altına almış ve ekonomik alanda tekel oluşturmuştur. Ülkedeki hemen hemen tüm büyük şirketler yönetici aileye aittir. En son taksi hizmetini alt üst ederek kendi firmalarını piyasaya tanıttılar. Bankacılık sektörü, tarım, ziraat ve daha birçok alan onların kontrolünde. Kârlı olan her alan 1-2 yıl içinde kendi şirketlerinin eline geçiyor.

İktidardaki aile bu tekeli kurmak için yargıyı ve siyasi sistemi yerle bir etti. Seçimler hileli ve halk seçimlere güvenmiyor. Siyasi Partiler Kanunu ise birçok partinin kapanmasıyla sonuçlanmıştır. Medya yasası muhalifleri ve özgür gazetecileri riske atıyor. STK’lar zaten yok edildi, televizyon ve gazetelerin çoğu hükümet odaklı. Sadece birkaç online platformlardaki özgür basın var.

Muhalefete her gün baskı uygulanıyor ve muhalefet üyeleri tutuklanıyor. Kararlar sadece bir kişi tarafından alınıyor. Mesala, dünya genelinde bittiği halde Azerbaycan’da salgın hala bitmemekte ve kara sınırları kapalı tutuluyor. Yaklaşık üç yıldan daha fazla bir zamandır kara sınırları halkın yüzüne kapalı. Aliyev açıklamlarının birinde “Biz ne zamana kadar istersek, kara sınırları o zaman kadar kapalı kalacak” demişti.

N!DA Vatandaş Hareketi ise  2011 yılında bir grup genç tarafından kuruldu. Hareketin temel amacı, Azerbaycan’da demokratik, insan haklarına saygılı ve hukukun üstünlüğünü sağlayan bir sistem inşa etmektir. Hareket, 12 yıl boyunca bu hedeflere ulaşmak için çeşitli faaliyetler yürütmüştür (protesto eylemleri, tartışmalar vb.).

Bu süre zarfında Hareket yaklaşık 300 üyeye sahip olmuş, 1000’den fazla genci bir araya getirmeyi başarmıştır. 12 yılda 8 N!DA üyesi uzun süre hapis yattı ve siyasi tutuklu sayıldı. Haraketin 20’ye yakın üyesi farklı dönemlerde tutuklandı. En son Haraketin Yönetim Kurulu üyesi Elmir Abbasov üçüncü kez (20 gün) tutuklandı.

N!DA bugün Azerbaycan’da gençlerin siyasi katılımını artırmaya yönelik faaliyetler yürütüyor. Alternatif eğitimden, insan haklarına, emekçi, LGBTİ+ ve kadın haklarından barış inşasına kadar pek çok alanda faaliyet yürütmektedir. N!DA Azerbaycan’daki otoriter sistemde ayakta kalmayı başarmış birkaç siyasi organizasyondan biridir.

İVME Hareketi: Son günlerde Azerbaycan’ın Gedebey Rayonu’na bağlı Söyüdlü köyünde altın madeni için yapılmak istenen ikinci atık havuzuna karşı, köylerinin ekolojik tahribatına karşı çıkmak için direnen köylülere ve çevre aktivistlerine karşı polislerin uyguladığı şiddeti görmekteyiz. Köylülerin ve çevre aktivistlerinin bu direnişi hakkında bilgi verebilir misiniz?

N!DA Vatandaş Hareketi: Gedebey ilçesine bağlı Söyüdlü köyü insanları, yeni atık havuzu yapılmasını protesto ediyor. Onlar siyanür havuzlarının çocuklarını hasta ettiğini, hayvanları öldürdüğünü ve topraklarını kirlettiğini savunuyorlar. Protestolar yaklaşık 2 aydır devam ediyor. Ancak bu süre zarfında yönetim halkın taleplerini görmezden geliyor. En son 20 Haziran’da ahalinin itirazını bastırmak için özel polis kuvvetleri bölgeye gönderildi. Çatışma çıktı, yaşlılar ve kadınlar tehdit edildi. Polis yaşlı kadınlara biber gazıyla müdahale etti ve büyükannelere lastik coplarla saldırdı. Söyüdlü köyünün 10’dan fazla üyesi tutuklandı. Bakü’ye getirildi ve ağır işkencelere maruz kaldı. Şu anda onlardan haber alamıyoruz.

Olayın videoları kısa sürede tüm Azerbaycan’a yayıldı. N!DA Vatandaş Haraketi, ülkenin insan hakları savunucuları, sivil toplum ve muhalifler hemen tepki gösterdi. Polisin tutumu şiddetle eleştirildi. Polis hemen eleştirmenleri tutuklamaya başladı. Sosyal ağda polisi eleştiren insanlar tutuklandı. N!DA yönetim kurulu üyesi Elmir Abbasov tutuklanan ilk kişilerden biriydi. O gece evinin önünden kaçırıldı ve işkence gördü. Ailesi sabah saatlerinde tutuklandığını öğrendi. Elmir Abbasov 20 gün tutuklu kalacak.

Aynı gün, eski N!DA üyesi siyasi tutuklu Giyas İbrahim de eleştirilerinden dolayı 30 gün hapis cezasına çarptırıldı. Daha sonra tutukluluğu 2 gün uzatıldı. Giyas İbrahim protesto için kuru açlığa başladığını ilan etti. 

Daha sonra Gedebeye giderek duruşmayı görüntüleyen gazeteciler polisin saldırısına uğrayarak bölgeden uzaklaştırıldı. Polis köyü kordona aldı ve yeni tutuklamalara başladı. Gazetecilerden Elmeddin Shamilzadeh Bakü’de tutuklandı ve işkence gördü, çektiği videolar silindi.

Azerbaycan hükümeti hala olayın yabancı ülkeler tarafından planlandığını iddia ediyor. Dezenformasyon uyguluyor ve olayları çarpıtıyor. Bazen Rusya’yı bazen de ABD’yi suçluyor. Ancak sivil halkın sorunlarını çözmek istemiyor. Çünkü Gedebey’de faaliyet gösteren altın şirketi yönetici aileye aittir.

İVME Hareketi: N!DA Vatandaş Hareketi üyelerinin de bu süreçte baskı altına alınması devam ediyor, sizlerin demokratik taleplerini ve süreçte yaşadıklarınızı aktarabilir misiniz?

N!DA Vatandaş Hareketi: Şu bir gerçektir ki, N!DA Hareketi üyeleri 12 yıldır düzenli olarak tutuklanmakta ve taciz edilmektedir. Azerbaycan makamları, gençliğin politikleşmesinden korkuyor ve buna gücü yeten örgütleri yok etmeye çalışıyor. Azerbaycan’daki otoriter sistemi daha da güçlendirmek için N!DA’nın önlenmesi hükümet için çok önemlidir.

N!DA, Azerbaycan’da otoriter sistemin yerine demokrasinin getirilmesini, insan haklarının korunmasını, adil düzen inşası ve yasalara uyulmasını, adil seçimlerin yapılmasını, belediyelerin özgür olmasını, insanların siyasi konumları gereği tehdit edilmemesini, hürriyet, değişim ve insana yakışır yaşam şartları talep ediyor. Emek sömürüsünün önüne geçmek, kaliteli eğitim ve fırsat eşitliğini sağlamak istiyor.

Hareketimiz bugün de bu yolda devam ediyor. Her türlü baskı ve saldırıya elimizden geldiğince direniyoruz. İktidar tutuklama ve tehditlerle gençleri siyasetten uzaklaştırmak istiyor. Ama her şeye rağmen yeni üyelerin ve ortak değerlerimizi paylaştığımız insanların gelişi mücadelemizde bize güç veriyor.

İVME Hareketi: Son eylemlerle yeniden ortaya çıkan, N!DA’nın ve muhalif hareketlerin karşı karşıya kaldığı baskı ve yıldırma politikalarına karşı dünya ve Türkiye kamuoyundan beklediğiniz destek ve dayanışmayı görebiliyor musunuz? Demokratik kamuoyunun güçlü bir dayanışma gösteriyor olması için sizce neler yapılabilir?

N!DA Vatandaş Hareketi: Azerbaycan hükümeti son olaylarla ilgili ciddi bir dezenformasyon politikası yürütüyor. Özellikle Batılı ülkelerle enerji ilişkilerine ve AKP hükümeti ile dostluğa güvenerek, ülkedeki baskı ortamını her geçen gün güçlendiriyor. Maalesef son olaylarda N!DA ve Azerbaycan sivil toplumu olarak yurt dışından pek ilgi ve destek görmediğimiz bir gerçek.

Türk kamuoyunun bu süreçde olaylara daha fazla ilgi göstermesini bekliyoruz. Çünkü Azerbaycan hükümeti uluslararası nüfuzuna özel bir önem vermektedir. Yurt dışında biri onu eleştirdiğinde, bu durum hükümet için tehdit oluşturuyor. Bu tür ilgi ve dikkat sizler için küçük olabilir, lakin Azerbaycan’daki muhalifler için hayati önem arz etmektedir.

Türkiye kamuoyundan nacizane isteğimiz otoriter iktidarlarımız arasındaki dayanışmaya cevap niteliği taşıyan kendi dayanışmamızı inşa etmemiz, gerektiği anlarda önemli konularda birbirimize destek ve ilgi göstermemizdir. Türkiye ve Azerbaycan’daki otoriter güçlerin birbirinin koruyucuları olduğunu unutamayız.